82 lata temu, 14 czerwca 1940 r. z dworca w Tarnowie wyjechał pierwszy masowy transport 728 polskich więźniów do obozu koncentracyjnego KL Aushwitz. W pierwszym transporcie znalazło się czterdzieści pięć osób z terenu Podhala, głównie młodych ludzi, studentów, harcerzy, członków podziemnych organizacji niepodległościowych i żołnierzy kampanii wrześniowej 1939 roku. W gronie więźniów znaleźli się Stanisław i Adam Drohojowscy z Czorsztyna. Obaj zginęli po kilku miesiącach w obozie koncentracyjnym KL Aushwitz.
Stanisław Drohojowski urodził się 12 stycznia 1885 roku w Czorsztynie. Był synem Stanisława Konstantego Drohojowskiego – brata Marcelego Feliksa Drohojowskiego, właściciela dóbr czorsztyńskich. Ukończył III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, w którym w 1904 roku zdał maturę. Podjął studia na kierunku rolniczym, gdzie uzyskał tytuł inżynier rolnika. Całe życie zajmował się rozwijaniem rodzinnego gospodarstwa. Zginął w obozie 12 marca 1941 roku w wieku 56 lat (obozowy nr 499). W obozie 23 grudnia 1940 zginął także jego syn Adam, 24 letni wówczas student (numer obozowy 499).
Nagrobek trzech przedstawicieli rodziny Dohojowskich, herbu Korczak: Marceliego Feliksa Drohojowskiego (1817-1909), Stanisława Drohojowskiego (1885-1941) (bratanek Marcelego) i Adama Drohojowskiego (1916 – 1942) znajduje się na cmentarzu w Sromowcach Wyżnych.
14 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 8 czerwca 2006 r., dla upamiętnienia milionów ofiar, naszych rodaków więzionych i zabijanych w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych w czasie drugiej wojny światowej. W tym roku przypada 80. rocznica pierwszego transportu Polaków utworzonego na terenach okupowanej Polski wcielonych do Trzeciej Rzeszy niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. W pierwszym transporcie znaleźli się mieszkańcy Podkarpacia i Małopolski.
Wśród 728 pierwszych więźniów obozu Auschwitz było 40 rzeszowian oraz kilkudziesięciu mieszkańców obecnego województwa podkarpackiego i małopolskiego. W 1940 r. Niemcy skierowali tam z więzienia w Tarnowie grupę osób, wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów.
W roku 2006 dzięki staraniom byłych więźniów i ich rodzin skupionych w Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Rodzin Oświęcimskich, Sejm RP ustanowił rocznicę pierwszego transportu do Auschwitz Narodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
