Pierwsze plany budowy zbiorników retencyjnych, w tym zbiornika w Czorsztynie na najbardziej zagrożonych powodziami karpackich dopływach górnej Wisły pojawiły się już w roku 1905. Mowa była wówczas o budowie zbiorników w Czorsztynie i Rożnowie na Dunajcu, w Porąbce na Sole i w Mucharzu na Skawie. Po katastrofalnej powodzi w 1934 roku podjęto decyzję o natychmiastowej budowie zbiornika w Rożnowie. Następny w kolejności miał być budowany zbiornik czorsztyński, ale wybuch wojny spowodował odłożenie tych planów w czasie.
Do tematu budowy zapory w Czorsztynie powrócono na początku lat pięćdziesiątych, ale tempo prac nad koncepcją zbiornika spowodowało, że decyzja o budowie i projekt tej inwestycji gotowy był dopiero w połowie lat sześćdziesiątych XX wieku. Ostatecznie projekt budowy zbiornika głównego z zaporą w Niedzicy i zbiornika wyrównawczego z zaporą w Sromowcach Wyżnych zatwierdzono w roku 1968, a dwa lata później ruszyły pierwsze prace przygotowawcze. Wznoszenie samej zapory głównej rozpoczęto dopiero w 1976 r.
Przeciwko realizacji tej inwestycji od końca lat 80 XX wieku zaczęła protestować młodzież i ekolodzy. W 1990 rozpoczęły się blokady dróg dojazdowych do budowy. Protesty trwały do 1993 roku, ale nie przyniosły oczekiwanych efektów. Budowa zapory nie została zaniechana. Ostatecznie zakończenie budowy miało miejsce w 1996 roku i w roku 1997 zbiornik został zapełniony tworząc Jezioro Czorsztyńskie. Do przyspieszonego zapełnienia zbiornika przyczyniła się wielka powódź w 1997 roku. Woda zatrzymana w zbiorniku nie zalała m.in. Nowego Sącza i okolicznych miejscowości.
Wokół zbiornika czorsztyńskiego obecnie znajdują się miejscowości: Niedzica, Niedzica-Zamek, Falsztyn, Frydman, Dębno, Huba, Maniowy, Mizerna, Kluszkowce, Czorsztyn.
Historia zapory (źródło: wikipedia.pl)
1964 – Uchwała Komitetu Rady Ministrów PRL w sprawie gospodarki wodnej w dorzeczu Dunajca.
1968 – Zatwierdzenie projektu wstępnego ZZW Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów.
1969 – Rozpoczęcie inwestycji.
1970 – Podział inwestycji na zadania:
I – zagospodarowanie otoczenia zbiornika i budowa dróg.
II – obiekty podstawowe. Zatwierdzenie ZTE (Założeń Techniczno-Ekonomicznych) zadania I.
1971 – Rozpoczęcie realizacji Zadania I.
1974 – Zatwierdzenia ZTE zadania II.
1975 – Rozpoczęcie realizacji Zadania II.
1986 – Decyzja rządowa o rozszerzeniu zadania ZZW Czorsztyn o budowę oczyszczalni w zlewni Dunajca powyżej przekroju zapory Sromowce Wyżne.
1988 – Przełożenie koryta rzeki Dunajec przez sztolnie energetyczno-spustowe dla umożliwienia budowy zapory głównej.
1994 – Oddanie do użytku zapory, zbiornika i Elektrowni Wodnej Sromowce Wyżne.
1995 – Zakończenie sypania korpusu zapory i rozpoczęcie robót wykończeniowych (droga po koronie, zagospodarowanie skarpy odpowietrznej). Napełnienie zbiornika Czorsztyn-Niedzica do rzędnej 512.00 m n.p.m. zgodnie z decyzją Wydziału Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych Urzędu Wojewódzkiego w Nowym Sączu dla prowadzenia rozruchu elektrowni. Przygotowanie czaszy zbiornika Czorsztyn-Niedzica powyżej rzędnej 512,00 do napełnienia. Dokończenie obwałowań ochronnych dla miejscowości Frydman, Dębno i Kluszkowce wraz z urządzeniami. Zakończenie budowy oczyszczalni ścieków w miejscowościach leżących wokół zbiornika czorsztyńskiego i w Nowym Targu. Rozpoczęcie zabudowy technicznej i biologicznej brzegów zbiornika głównego. Rozpoczęcie realizacji zieleni ochronnej i uzupełniającej. Kontynuacja regulacji dopływów do zbiornika. Zakończenie renowacji Zamku Niedzickiego. Zakończenie rozbiórki obiektów zabytkowych z przygotowaniem do przeniesienia do muzeum-skansenu. Zakończenie badań archeologicznych. Prowadzenie rozruchów obiektów.
1996 – Zakończenie budowy zapory niedzickiej. Napełnienie zbiornika Czorsztyn-Niedzica powyżej rzędnej 512,00 m n.p.m. Kontynuacja budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych w miejscowościach leżących w zlewni zbiornika czorsztyńskiego. Zakończenie zabudowy biologicznej i technicznej brzegów zbiornika głównego. Kontynuacja realizacji zieleni. Kontynuacja robót regulacyjnych na dopływach do zbiorników. Budowa skansenu. Zakończenie prac przy utrwaleniu ruin zamku Czorsztyn. Prowadzenie rozruchów i przygotowanie do eksploatacji obiektów zadania ZZW Czorsztyn.
1997 – Zakończenie budowy systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków w miejscowościach leżących w zlewni zbiornika czorsztyńskiego. Zakończenie robót regulacyjnych. Zakończenie wykonania zieleni. Przekazanie obiektów do eksploatacji. Prace wykończeniowe i estetyzacyjne.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, udostępnianie tylko za zgodą redakcji portalu staryczorsztyn.pl/MMC
Artykuł po raz pierwszy ukazał się na portalu staryczorsztyn.pl 28 maja 2021 roku
Przeczytaj także: Pustelnia Olgi Małkowskiej – Stary Czorsztyn
